Goden en plaatsen.
=======================
Goden en plaatsen in Fenicië.
====================================
De stelling:"Er is nooit één
enkele nationale godsdienst in Fenicië geweest. Iedere stad had zo zijn favorieten.", is te stellig
geformuleerd. Binnen een bepaalde godsdienst worden (ook nu nog) op verschillende plaatsen
nu eenmaal goden of heiligen meer of minder, of juist speciaal vereerd. Dat is ook
zo in Fenicië in de oudheid. Wat wel opgeld doet, is het feit, dat de verschillen in Fenicië
groter waren dan in de omringende landen. In het volgend overzicht staan de vreemde
importgoden van buiten de Kanaanietisch/Fenicische wereld tussen haken. Het overzicht gaat overigens
alleen in op de godheden, die door de Feniciërs op een of andere manier werden vereerd.
Sommige zaken zijn niet meer naar plaats traceerbaar, zoals een door het museum van Beiroet op de
markt aangekochte bronzen lamp (2802) met de tekst: ltntt sj p/b.... Het behoort of is gewijd aan
Tanit. Zo is er ook een mogelijke Fenicische godin Ate in het duister gehuld en zij zou
mogelijk identiek kunnen zijn met de door Philo
van Byblos genoemde Horas. E.Meyer in
zijn 'Geschichte des Altertums' vermeldt een Baal MacFn, Baal
Be'Fr, Baal ChasFr
(Chusor?), El Brtt (verdragsgod), 'ilât
(Elat) en Athtar. Uit de
Cesnola collectie komt de dubbele naam naar voren van Esjmoen‑Melqart (CIS I,
23+24).
BYBLOS
El De Semietische god uit de
Kanaanietische godsdienst
is aanwezig in een
relatief passieve rol. De Egyptische
invloed bij hem is
aanwezig op Hellenistische munten,
waar hij met vleugels
(Ra) wordt afgebeeld.
EL ELYON is de meest
hoge.
Baalat Gebal De vrouwe van Byblos speelt een veel
actievere rol
en gelijkt daarin op de
Baal van Oegarit. Zij is de
aardmoeder en het
symbool van de vruchtbaarheid.
Van de 10e eeuw ‑ 5e
eeuw v.C is zij de beschermster
van de koninklijke
dynastieën. Ze wordt afgebeeld met de
Hathor/Isis
attributen (horens + schijf + kroon/slang).
Bij Philo wordt zij
Baaltis=Dionê genoemd. Baalat wordt
reeds in de 10e eeuw
v.C. genoemd op een beeld van
Orsokon I. Al veel
eerder t.t.v. Pepi I spreken de
Egyptenaren over
'Hathor, vrouwe van Denderah, die in
Byblos woont.'**
T.a.v.Hathor wordt verwezen naar:
Beiträge zum
Hathorkult, S.Allam, Berlin 1964.
Uit een latere
periode volgt een getuigenis van
Yehaumilk (KAI
10):"Ik ben Yehaumilk, koning van Gebal, zoon van
Yeharbaal, kleinzoon
van Urimilk, koning van Gebal, die de vrouwe Baalat van
Gebal koning heeft
gemaakt van Gebal. Ik heb mijn vrouwe Baalat van Gebal
aangeroepen en zij
heeft mijn stem gehoord."
Uit de tijd rond 500
v.C. is een beeldje bekend, waarvan
het hoofd ontbreekt,
maar met de inscriptie:"bclt gbl".
*
Zie:Rélations entre l'Egypte et la Phénicie, M.Chebab in: The Role
of
the Phoenicians in the interaction of Mediterranean Civilisations, W.A.Ward.
Andere afbeeldingen
zijn te vinden op de cylinder
Montet, op een
Egyptisch relief met de inscriptie:"H‑t
Hr mry nb Kbn"
(=geliefde van Hathor, heer van Byblos),
op een bas‑relief met
een farao en goden en op het
gedenkteken van
Yehaumilk. *
Adonis Deze in de Hellenistische tijd voorkomende god komt **
laat echt in beeld,
alhoewel zijn naam afgeleid kan zijn
van ADON. Wellicht
ligt er een verbinding met de cultus
van Keret, maar ook
een herkomst uit Carië behoort tot
de
mogelijkheden (zie Panyasis). Voorts wordt hij door
Ovidius genoemd. In
ieder geval doet met hem de mythe
entree, waarbij
Adonis de jonge jager is, maar gedood
wordt door een jonge beer. In de
Hades weigert
Persephoné hem af te
staan aan Afrodité. De laatste wint
en Adonis mag bij
tijden terugkeren naar de aarde (de
vergelijking met Baal
& Anat is evident). Zie:Loukianus,
De dea syria (2e eeuw
na Chr).
Er is ook een
schitterend wonderteken in het gebied van de Bibliërs. Een rivier stroomt
van de berg Libanus en mondt uit in de zee: deze rivier draagt de naam Adonis.
Ieder jaar wordt de rivier regelmatig gekleurd met bloed en verliest het zijn
eigen kleur, voordat het in de zee uitmondt: het verft de zee over een grote
oppervlakte rood: en op die manier kondigt het de tijd van rouw aan voor de
Bibliërs. Hun verhaal is, dat gedurende deze tijd Adonis gewond is
geraakt en dat de aard van de rivier veranderd wordt door het bloed, dat in het water
komt en dat het de naam kreeg van zijn bloed."
Neacmon betekent in
het Fenicisch:anemoon en in
het Arabisch betekent shaqa'iq al‑Nucman =
de bloem
bedekt met het bloed
van Adonis.
Het thema van de
Adonis‑mythe keert overigens in vele
gedaanten terug. Het
verhaal van Daphnis is er zo
een.***
*
Zie:Statuette fragmentaire portant le nom de la Baalat Gubal,
P.Bordreuil+E.Gubel
in:SEMITICA XXXV, 1985.
**
Zie:Relazioni del Collquia di Roma, 22‑23 maggio 1981, Adones aspetti
"orientali" di un mito
greco, Ribichini, 1981.
*** Zie:Daphnis ‑ ein Doppelgänger
des Gottes Adonis, H.P.Müller, Zeitschrift Deutschen Palästina Vereins 116,
2000.
Baal Een onbekende zoon van Shipitbaal
wijdt iets aan de
goden (fragment C):
... Bacal Shamin(?)
en Bacal ...
... Bacalat en alle
goden ...
Zie:Fouilles de
Byblos I.
In 'Inscription
phénicienne de Byblos de l'époque
romaine' vermeldt
R.Dussaud (SYRIA VI,1925) het
volgende:
Ik heb dat altaar
gemaakt
Ik Abdesjmoen, de
bouwer
zoon van Isca voor de
heer en voor het beeld
Bacal. Dat hij
gezegend wordt en dat hij nog lang zal leven.
Baal Shamaim De meester van de hemelen=Bcl sjmm (KAI 4,3‑6).
Bcl sjmmyn (aram) of dBa‑al‑sa‑me‑me (akk).
Deze Baal heeft samen
met Baalat een tempel. In de 10e
eeuw v.C wordt hij
door Yehimilk reeds genoemd.
"Dat Baal Shamaim
en Baalat van Gebal en de vergadering van de heilige goden van
Gebal de dagen en
jaren van Yehimilk over Gebal zal verlengen."
In de hellenistische
tijd wordt hij op een beeld Zeus,
de zeer hoge,
genoemd.
Baal Addir De krachtige heer/god. Omstreeks 500 v.C
aangetroffen
(KAI 9). Deze komt
later ook in Afrika voor. Hij wordt
uiteindelijk Pluto.
Resheph Al in het 2e millennium is er een
tempel voor deze god.
Wellicht is dit de
tempel der obelisken. Hij wordt wel
geïdentificeerd met
de Egyptische Hcyt3w.
Ashtarte Een ivoren kastje uit Ur is hier
aangetroffen en het is
gewijd aan Ashtarte
(KAI 29).
Shadrapa? wellicht als Satrapes in de 3e‑4e eeuw
na Chr.
aangetroffen in de
Ma'ad bij Byblos.
Tanit Op een munt van Enylus van Byblos
(332 v.C) komt het
Tanit teken voor.
[Amon] Zie:Testimonianze egiziane in
fenicia, G.Scandore.
[Anubis] Op de sarcofaag van Ahiram staat hij
als weegschaal
afgebeeld.
[Dionysos]
Zie:Le grand prêtre de Dionysos à Byblos, SYRIA XXXI, 1954.
Tijd: 132/122 v.C.
[Isis] In het Fenicisch: 's. In de Romeinse
tijd aangetoond en
geassimileerd met
Hathor. Op een munt staat zij samen
met Kronos afgebeeld.
Zie:Baramki blz 93.
[Osiris] In het Fenicisch: 'sr. Hij speelt een
rol in de mythen
bij Byblos.
[Thot]? De Egyptische god van o.a. de
schrijfkunst, die Philo
van Byblos Taautus
noemt en beweert, dat er een
Fenicische oorsprong
aan ten grondslag ligt. De Grieken
gaan hem Hermes
noemen.
[Tyche] Pas in de 1e eeuw v.C. verschijnt de
afbeelding van deze
Griekse godin. Op een
munt staat zij samen met Kronos
(=QDMT) afgebeeld.
Zie:Baramki blz 88.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten